Zoals ik al eerder zei, ik ben hier om te werken; het is bepaald geen vakantie. Ik moet een ‘Test Strategy’ ontwikkelen voor de ontwikkelafdeling.

Maar wat is een ‘Test Strategy’? Daar zijn TMap en ISTQB het al niet over eens, dus wat moet ik dan? Ik heb het voor mezelf vertaald in ‘testbeleid’. Ik denk aan een globale uitspraak ‘Gij zult testen en wel zus en zo…’, maar daar zullen ze niet tevreden zijn. Ook een directief als ‘Gebruik TMap!’ of ‘Volg ISTQB!’, hoe nuttig ook, zal mijn programmamanager niet ervaren als waar voor z’n geld.

Dus ik moest er wat meer diepgang in krijgen, het testbeleid uitpluizen in hapklare brokken waar ze in hun situatie echt wat mee kunnen. Maar hoe doe je dat? De gemiddelde consultant tikt misschien ‘testbeleid’ in Wikipedia in en schrijft dan in eigen woorden op wat hij zoal op het scherm leest. Maar bij Polteq hebben we geen gemiddelde consultants, dus ook die aanpak viel buiten de prijzen.

Welnu, als je niks anders meer weet, dan blijft er één optie over: de Workshop.
Ik ben dol op workshops. Anders dan de naam suggereert hoef je bij een workshop als consultant namelijk niet te werken, je moet alleen zorgen dat de anderen aan het werk gaan (wat evengoed nog best lastig kan zijn).

Om een lang verhaal kort te maken: ik heb afgelopen woensdag een workshop georganiseerd om gezamenlijk uit te diepen welke onderwerken deel van het testbeleid zouden moeten uitmaken. Ik had vooraf een powerpoint gemaakt met een korte algemene inleiding over testen en een paar voorbeelden van wat er zoals in een testbeleid kan staan, naar het leven opgetekend op basis van voorgesprekken met diverse betrokkenen. En ik had bedacht (en met de programmamanager afgestemd natuurlijk) dat we de beleidspunten zouden indelen in de categorieën Mensen, Middelen, Processen en Organisatie. We hadden de hele middag, van drie tot zes, ervoor uitgetrokken en ik had van alle betrokken afdelingen twee of drie vertegenwoordigers uitgenodigd, in het totaal een man of tien. Plan was om na de intro eerst de huidige problemen van het testen in kaart te brengen, dan daarvoor oplossingen bij elkaar te brainstormen en tenslotte te bepalen welke oplossingen er hoe in het testbeleid zouden moeten worden opgenomen.

Ik moet zeggen dat ik best wel zenuwachtig was, vlak van tevoren. Ik heb zoiets al tientallen keren gedaan, dus zenuwen zouden helemaal niet nodig moeten zijn. Maar ik was het toch. Deze keer was anders, andere cultuur, andere taal, andere manier van doen. En er hing ook veel vanaf. Deze workshop was als het ware het startschot van mijn eigenlijke opdracht. Met een valse start zou ik de finish vast niet halen.
Ik zal de spanning niet onnodig opvoeren: de workshop is prima geslaagd. Na drie uur was iedereen tevreden en ik kreeg zelfs een complimentje van de programmamanager ‘Goe gedaan, jochie’, maar dan op z’n Engels. Ik heb er vier flipover-vellen vol met PostIt’s aan overgehouden en inmiddels heb ik die geordend, op papier gezet en ter review aan de deelnemers gezonden. Maandag ga ik het commentaar verwerken en dinsdag kan de echte startnotitie naar de opdrachtgever, met de contouren van het testbeleid en al.

Waar ik nog wel even bij stil wil blijven staan zijn een paar cultuuraspecten. Op de eerste plaats het tijdstip. In Nederland zou ik nooit durven voorstellen om tot zes uur door te gaan. Maar hier is dat geen enkel probleem. Ik word zelf iedere dag om half zeven door het shuttle busje van het hotel opgehaald en dan ben ik vaak de eerste die naar huis gaat.
Ze hebben hier, denk ik, een wat andere tijdsbeleving. Dat uit zich anderzijds in het feit dat geen enkele vergadering op tijd begint. In mijn workshop had ik om drie uur precies één deelnemer en het duurde tot ruim kwart over, eer de laatste binnenkwam. Zo gaat het bij alle vergaderingen, dus het lag niet aan mij…
Ook zo iets: ze brengen hier allemaal hun notebook mee. En dan gaan ze onder de workshop gewoon lekker zitten mailen of zoiets, want ze hebben WiFi dus ze hangen continu aan het web. Er zat een meisje in de workshop, die heeft echt de volle drie uur zitten mailen. Ze heeft geen enkel briefje ingevuld, aan geen enkele discussie meegedaan, ik heb haar stem niet gehoord. Normaal gesproken zou ik daar natuurlijk wat van hebben gezegd, maar hier durfde ik dat niet. Blijkbaar vinden ze het normaal. Haar directe baas zat naast haar en die zei er niks van. Wie ben ik dan om erover te zeuren? Misschien is het belangrijker om erbij te zijn, dan om een bijdrage te leveren.
Op dat laatste voortbordurend: erbij zijn valt niet altijd mee in een organisatie die wereldwijd vestigingen heeft. Twee deelnemers deden op afstand mee: een zat thuis omdat ie geen oppas voor de kinderen had en de ander zat ergens in Europa. Dat laatste is trouwens wel een geldige reden voor een tijdstip laat in de middag, vanwege zes uur tijdverschil. Toen wij om drie uur begonnen was onze Europese collega nog maar net op kantoor. En dan heb ik het niet eens over andere vergaderingen waar collega’s uit Amerika bij moeten zijn, met twaalf uur tijdverschil.
Ze hebben van die handsfree conferentie-telefoons om de collega’s overzee toch aangesloten te houden. En een internet faciliteit, waarmee je je presentatie bij anderen op het scherm kunt toveren. Ik vind het toch lastig, hoor, zo’n vergadering op afstand. De verbinding is vaak matig en als iemand dan zijn eigen versie van het Engels ten gehore brengt, heb ik echt veel moeite om het te volgen. En je mist het beeld, de mimiek. Soms stelt iemand aan de andere kant van de lijn een vraag, en dan geeft niemand antwoord, vanwege twijfel voor wie die vraag bedoeld is. Zat de persoon in kwestie gewoon aan tafel, dan zou je zien wie hij aankijkt, maar met alleen een voice-verbinding gaat dat natuurlijk niet. Nou heeft die internet connectie overigens wel de mogelijkheid om video mee te zenden, maar aangezien ik de enige was, die een webcam op zijn PC had, schoot dat ook niet op.

Maar goed, het is achter de rug, het heeft het gewenste resultaat opgeleverd en ik kan aan de slag. Ik heb inmiddels twee nieuwe workshops ingepland: één halverwege om de eerste versie van het beleid uit te dragen en één aan het eind om de stand van zaken vast te leggen en te bepalen hoe ze ermee verder gaan als ik weer thuis onder de kerstboom zit. Daar kijk ik nu al een beetje naar uit…

Ik zit hier natuurlijk niet voor de lol. Gewerkt moet er worden, en niet zo’n beetje ook!
Ik zit in Kuala Lumpur voor een groot internationaal bedrijf, waarvan ik de naam maar even in het midden laat, omdat ik, zoals gebruikelijk, een strikte geheimhoudingsverklaring heb getekend. Laat ik volstaan met de mededeling, dat ze over de hele wereld vestigingen hebben en in Maleisië een groot rekencentrum bezitten, waar meer dan 1.000 IT-ers werkzaam zijn.

Mijn klus heeft te maken met een backend systeem, een soort Enterprise Service Bus (ESB), waar alle in- en uitgaande dataverkeer met externe klanten doorheen moet. Transactievolumes liggen tegen de 10 miljoen per maand, dus je kunt je voorstellen dat zo’n systeem belangrijk is. Helaas heeft het de laatste tijd nogal wat hoofdpijn veroorzaakt, het systeem ligt er namelijk regelmatig uit. Een kwartiertje downtime betekent ruim 3.000 transacties de mist in, dus gemiste omzet. En, erger nog, ze merken ook, dat er na iedere flinke storing klanten afhaken en nooit meer terugkomen, dus extra omzet verloren.
Er loopt inmiddels een omvangrijk project om de zaak op orde te brengen, onder andere via upgrades van hardware en middleware. Een analyse heeft evenwel ook uitgewezen dat hun huidige testproces tekort schiet om de kwaliteit van het systeem te borgen. Hun defect detection rate ligt rond de 55% en dat willen ze de komende tijd omhoog brengen naar 85%. Een nobel, lofwaardig, verstandig en profijtelijk streven, dat ik als tester van harte kan ondersteunen. Sterker nog, dat zouden meer organisaties moeten doen.

Maar ja, dat is makkelijker gezegd  dan gedaan, want ervaring met testprocesverbetering ligt niet voor het oprapen. Ze hebben eerst intern gezocht, daarna in Maleisië, daarna in India, daarna in heel Oost-Azië en daarna in de VS: vruchteloos. Tenslotte in Europa, en waar kom je dat uit? Inderdaad, bij Polteq!
Zo kwam het, dat ik op 18 september (bevrijdingsdag Eindhoven, dat zit nu eenmaal in mijn geheugen gegrift) voor het eerst het – aangenaam gekoelde – rekencentrum betrad en daar met open armen werd ontvangen als degene die alle testproblemen in de komende maanden eventjes zal oplossen. Ik zal wat aan verwachtingenmanagement moeten doen, vrees ik. Het zou zomaar kunnen, dat er een paar probleempjes overblijven die nazorg behoeven als ik weg ben.

De klus nu, voor zover ik dat na een week op het netvlies heb: ik ga een testbeleid ontwikkelen, dat richting geeft aan het testen, althans binnen de afdeling die voor de ESB verantwoordelijk is. Belangrijk aspect daarbij is het beheer van de End-to-End testomgeving, die gedeeld wordt door alle projecten die met de ESB van doen hebben. Ook performance testen staat op de agenda, hoewel ik de indruk heb dat ze dat goed onder controle hebben. Maar met dergelijke transactievolumes kun je je geen enkel performanceprobleem veroorloven.
Het belangrijkste is het kweken van testbewustzijn en het implementeren van een gestructureerd testproces dat breed wordt gedragen door alle betrokkenen, dus niet alleen door Ontwikkeling, maar ook door Beheer en Operations, en uiteraard de Business. Waarbij een flink deel van de ontwikkeling is geoutsourced naar India, dus de testregie daarvan zal ik ook onder de loep nemen.

Binnen de organisatie, in het Europese Center of Excellence, heeft men ISTQB omarmd. Dat kan dus mooi dienen als leidraad. Tot mijn genoegen mag ik ook twee ISTQB Foundation cursussen geven, om degenen die echt als tester aan de slag gaan van de nodige bagage te voorzien.
Dat alles onder het toeziend oog van het hoogste management. De uiteindelijke opdrachtgever voor het project is de Division Vice President worldwide en die wil persoonlijk op de hoogte worden gehouden van de voortgang. Aardige man, ik heb intussen een teleconferentie met hem achter de rug en ik vind het heel prettig om te constateren dat de business echt betrokken is. Dan weet je tenminste voor wie je het doet!